Vierde generatie agrariër zoekt vormgever

Meer dan honderd agrariërs, ontwerpers, bouwers, landgoedeigenaren en mensen van natuurorganisaties, uit kunst- en cultuurwereld, troffen elkaar 21 maart in het Boshuys in Best. De eerste inspiratiebijeenkomst in Brabant over de prijsvraag Brood en Spelen werd geopend door initiatiefnemer Rijksbouwmeester Floris Alkemade.

Hij hield zijn publiek voor: ‘Er zijn geen gemakkelijke oplossingen voor de complexe opgaven op het platteland. Het is de bedoeling dat het complex is. We kunnen niet volstaan met eenvoudige thema’s’. De boodschap van Alkemade is geen sombere constatering maar een oproep aan agrariërs en ontwerpers om samen denkruimte te creëren en actie te ondernemen. Juist in de combinatie van vrije geesten en pragmatische doeners ligt de sleutel voor vernieuwende plannen.

‘De helft van de start-ups zit op het platteland. Ik ken boerenzonen met bedrijven op de brainportavenue en uit onderzoek blijkt dat de economie van Nederland ook zonder de vier grote steden omvangrijker is dan die van België.’
Alkemade roemt de daadkracht en het ondernemerschap van het platteland. Maar de prijsvraag is er niet voor niets. Er liggen moeilijke zaken op tafel: de leegstand van stallen, concentratie van veeteelt en de risico’s van dierziekten, vergrijzing en krimp van de bevolking, de biodiversiteit en het landschap met zijn recreatieve functie die onder druk staan, en misschien wel de allermoeilijkste opgave: de klimaatverandering, die zich op het platteland zal tonen. ‘Onze productielandschappen, zegt Alkemade, ‘zijn altijd een afgeleide geweest van de energieproductie. In de Middeleeuwen was er bijna geen bos meer in Nederland, omdat iedereen hout stookte.’

‘Met de prijsvraag zoeken wij oplossingen die meerdere doelen dienen’, zegt Alkemade. ‘De echte antwoorden liggen hier, bij de mensen die doorgronden wat er moet gebeuren. Deze kennis en dit vermogen van de boeren en landeigenaren willen we koppelen aan de ontwerpkracht van mensen die het kunnen verbeelden.’
Vanuit die gedachte is het ook verplicht dat elk deelnemend team aan de prijsvraag, bestaat uit minimaal een grondeigenaar en een ontwerper.

Gespreksleider Coen Hermans neemt met de zaal de planning en voorwaarden van de prijsvraag door. Het reglement met de precieze voorwaarden staat op de website van de prijsvraag, waar ook uitgebreide informatie is te vinden over alle aspecten van de prijsvraag.
Onder leiding van rijksbouwmeester Floris Alkemade zullen de juryleden de ingediende voorstellen anoniem beoordelen. Het gaat nadrukkelijk om voorstellen, niet om uitgewerkte plannen: de inzending moet passen op drie A-drietjes. Acht teams gaan door naar de tweede ronde en ontvangen 25.000 euro ex btw om hun plan verder uit te werken. Ook krijgen zij steun van experts op allerlei gebied, van regelgeving tot teambuilding.
De tweede ronde start in september en de afsluiting is in januari 2019.

Radicaal, realistisch en realiseerbaar

Met welke criteria gaat de jury de plannen beoordelen? Dat is nog het snelst samen te vatten in drie trefwoorden: radicaal, realistisch en realiseerbaar.
‘Kan dat wel?’, klinkt het uit de zaal. ‘Met een realiseerbaar plan kom je al snel uit bij bed-and-breakfast en zorgboerderijen. Terwijl je met radicaal gelijk tegen de bestemmingsplannen aanloopt.’
Floris Alkemade reageert: ‘Radicaal is meestal einde oefening. Hoe vaak hoor je niet: eigenlijk zou het zo moeten, maar… Wij willen juist weten wat er moet gebeuren om het toch waar te maken. We moeten ons niet laten leiden door angsten die in het bestemmingsplan zijn geformaliseerd. Laten we met al onze intelligentie en technologie zorgen dat wat er op het plateland gebeurt goed is voor het land.’
Juist in de samenwerking met gemeenten, provincies en andere partners, zoeken de initiatiefnemers van de prijsvraag naar manieren om knellende regelgeving het hoofd te bieden. Alkemade: ‘ Wij zoeken experimenteerruimte’

Matching

Het sfeervolle ‘t Boshuys is een mooie locatie voor de relatiemarkt, die deze avond ook is. Iedereen krijgt ‘de opdracht’ om elkaar aan te spreken. Niet degene die je al kent maar de onbekenden uit een andere beroepsgroep. Om een beetje idee te krijgen wie er allemaal zijn, stellen zes deelnemers zich voor.
Henk is vierde generatie-agrariër aan de rand van Deurne. Hij zoekt een vormgever voor zijn locatie met zorgbestemming.
De jonge architect Raoul zoekt een agrarisch bedrijf dat niet te groot is en niet te ambachtelijk. Een tussenmaatje, om samen het platteland in meer kwalitatieve richting te ontwikkelen.
Franka heeft binnenkort een grote, lege stal. Zij stopt met haar melkveebedrijf dat grenst aan cultuurlandschap. Een ‘prachtige locatie’ die zij met een landschapsarchitect verder wil ontwikkelen. ‘Een architect hebben we al’.
Erik is interieurarchitect. Hij werkt bij een bedrijf dat markten, beurzen en showrooms inricht, kortom gespecialiseerd is in veel vierkante meters. Hij zoekt een boer die een flinke overdekte ruimte over heeft.
Marije heeft de gemeenschapstuinderij opgericht, een agro-ecologisch bedrijf dat direct levert aan klanten met een abonnement. Zij is nu namens een groep boeren en tuinders op zoek naar een grondeigenaar die geïnteresseerd is in kleinschalige teelt op zijn land.
Marjan was boerin. Nu is zij permaculturiste. Zij wil twee hectare grond omtoveren in een tuin voor mens en dier, met als verdienmodel recreatie. Zij zoekt iemand die mee kan denken over deze vorm van extensieve recreatie c.q. landbouw.

Met een biertje in de hand en een blocnote op tafel, wisselen overal mensen ideeën uit tijdens de matchingsrondes. Er worden kaartjes geruild en vervolgafspraken gemaakt, al vertrekt niet iedereen voldaan. Voor een deelnemer met een sterk bedrijfsmatige, technologische kijk op de toekomst van het boerenbedrijf en het platteland, waren de plannen die hij vanavond in Brabant hoorde wat ‘soft’. Terwijl de economische, technologische en andere meer ‘harde’ benaderingen wel degelijk onderdeel van de prijsvraag zijn, die juist een breed spectrum aan oplossingen wil bestrijken.
Anderen kwamen deze avond meer aan hun trekken. Meer dan twintig deelnemers hebben onderling al een tweede afspraak geregeld.

Belangrijke data

3 april…………Publicatie 2e Nota van Inlichtingen
17 april………..2e inspiratiebijeenkomst Noord-Brabant
18 april……….2e inspiratiebijeenkomst Gelderland/Overijssel
28 mei………..Sluiting registratie deelname
1 juni…………….Inschrijvingstermijn sluit om 12.00 uur
4 juli…………….College van Rijksadviseurs maakt uitslag eerste ronde bekend