Een uitdagend gesprek over een rendabel bedrijf

Vier man sterk zitten ze tegenover ons: drie doorgewinterde professionals in landbouw, herbestemming en gebiedsontwikkeling van Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. RVO is één van de partners van de prijsvraag Brood & Spelen, die ons willen helpen om het plan voor een gemengd bedrijf voor toekomstboeren te realiseren.

Is ons plan realiseerbaar?‘Kansloos’, is de eerste reactie van landbouwspecialist en parttime agrariër Hans. De 38 ha van de proefboerderij is te weinig om tien producerende boerengezinnen van een inkomen te voorzien. Michel en Remco zijn wat gematigder en associëren de naam proefboerderij met een proeve van bekwaamheid. Starters mogen laten zien of hun plan werkt. Een leerruimte en leren van elkaar, passen hier goed bij.

Hans adviseert om naast boeren ook ondernemers in de verbrede landbouw aan te spreken. De combinatie van (biologisch dynamische) teelt met productverwerking en retail vergroot de kans het financieel rond te krijgen.
Als geslaagd voorbeeld noemt hij de BD boerderij Veld en Beek bij Doorwerth. Vier gezinnen leven van een gemengd bedrijf met een vereniging van klanten. De producten gaan naar ruim 2000 leden, die 24/7 zelf hun producten uit koelcontainers halen in hun eigen buurt. Eén keer per maand rekenen ze af.
Een ander voorbeeld is melkveehouder Lubbers met zijn landwinkel IJsseloord. Per jaar gaat 700.000 liter (van de 1.200.000) over de toonbank in de vorm van kaas en mooi verpakte zuivelproducten. Daar heeft hij drie mensen voor in dienst.
Tenslotte, in Barcelona werkt tuinderij Oriol rendabel op circa 4 ha zonder grote machines. Kippen en eenden zorgen voor eieren, vlees en onkruidbestrijding. Drie gezinnen leven van de tuinderij. Ze verkopen hun producten op de boerenmarkt in Barcelona.

‘Marketing is alles’Remco leert ons een globale berekening voor maximale lokale afzet. Deventer heeft ruwweg 100.000 inwoners. Maximaal 10% is geïnteresseerd in de biologische producten van de toekomstboeren, hoogstens 35% neemt de moeite om deze op te halen buiten de stad. De klant zal naar schatting hooguit 50 euro per week uitgeven. Realistisch trek je misschien 25% gemiddeld elke week aan klanten en besteding. Met 3.500 klanten x 25% x 50 euro x 50 weken is 2,1 miljoen euro je maximale jaaromzet.
Dan moet je nog rekening houden met collega’s in de regio die in dezelfde vijver vissen. Denk rond Deventer aan de Hof van Twello, Natuurderij, en collega prijswinnaar Melk en Noot. Zorg dat je elkaar aanvult met eigen nicheproducten en niet elkaars concurrent wordt. Verder kunnen we de afzetmarkt van zorginstellingen verkennen volgens het voorbeeld van Local2Local en de wereld van medicinale kruiden van Dokter Vogel uit Elburg.

‘Marketing is alles’, is de overtuiging van beide landbouwspecialisten. “De grootste uitdaging is niet de opbrengsten van het land, maar de regionale en stabiele afzet.” Rechtstreex rond Rotterdam, is hiervan ook een goed voorbeeld.

De grote vraag is of er genoeg geïnteresseerde toekomstboeren zijn? De eerste verkenningen zijn misschien positief, maar onderzoek goed hoe groot de belangstelling voor deze vorm van ondernemen is. Het driemanschap adviseert ook aandacht te besteden aan de kwaliteit van de huisvesting van de toekomstboeren. De adviseurs uiten twijfels over onze kleine woonunits in de kapschuur. Zij denken dat het aantrekkelijker wonen is in tiny houses, die wat ruimer geplaatst zijn op het erf. Voor inspiratie noemen zij de eerdere prijsvraag “ A Home away from Home”.

LandgoedHet idee van de Proefboerderij is dat meerdere startende ondernemers grond en eenvoudige bedrijfswoonruimte kunnen huren. Remco vergelijkt het huursysteem met dat van Mark Shepard, die ook met zelfstandig ondernemers werkt, die open staan voor samenwerken met elkaar en de omgeving. Het verdienmodel lijkt op het functioneren van een landgoed met pachters. Een landgoed kan ook voordelig zijn voor de erfgenamen. Ze betalen geen overdrachtsbelasting en geen enkele vastgoedgerelateerde belasting. Maar informeer je goed, bijvoorbeeld bij rentmeesters, want het vormen van een landgoed is onomkeerbaar.

Wat moet er als eerste gebeuren?• Het marktonderzoek voor de afzet en de behoefte van starters is de basis van het plan. Het goed ontwerpen van de marktbenadering en het proces van vermarkting is essentieel voor het slagen van deze proefboerderij.

Investeer in een goede relatie met de gemeente. Vergeet daarbij niet de raadsleden uit te nodigen. De belangrijkste vraag aan hen is: “Wat willen jullie niet?”

Ga de pachtsituatie na in relatie tot de gewenste proefboerderij.

Investeer in het betrekken van buren. Misschien is een goede maaltijd met hen wel de beste besteding van het prijzengeld, lacht Michel.

Met dank aan Jeroen Heijmerink, Michel Ronden, Hans Jolink en Remco Schreuder, van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl).
Tekst: Eline van de Veen en Peter Bisschop namens team Proefboerderij Haverkamp
Contact met RVO? Mail Jeroen: jeroen.heijmerink@rvo.nl